Honig & Zoonen, J.

HONIG & ZOONEN, J., zijnde Jacob Jsz. Honig (1712-1780). Familiebedrijf te Zaandijk, werkzaam van 1765 tot 1836. Vanaf 1765 neemt Jacob zijn beide zoons Jan Jbz Honig (1738-1806) en Cornelis Jbz. Honig (1745-1817) uit zijn huwelijk met Lysbeth Cornelisd. Blauw op in zijn bedrijf en doopt de firma om in J(acob) HONIG & ZOONEN. Het Gemeentearchief Zaanstad bezit silhouetportretjes GAZ 31.01239 en GAZ 31.01240] van Cornelis Jacobsz Honig [Geb. te Zaandijk 25 januari 1745, overl. aldaar 15 april 1817] en Moertje Ongelaar [Geb. te Koog aan de Zaan 31 januari 1749, overl. te Zaandijk 1 april 1830]. Het is het bedrijf van J. Honig & Zoonen dat papier leverde, dat meerdere sleutelmomenten uit de wereldgeschiedenis documenteert. Voorbeelden van toepassingen van papier van J. HONIG & ZOONEN, herkenbaar aan de door de firma gevoerde watermerken, waaronder de Hollandse Tuin, Bijenkorf, posthoorn, Franse lelie, Zaans dubbelkruis en Jacobsschelp, voorzien van de firmanaam, treft men aan in de belangrijkste archieven ter wereld, zoals de Library of Congress in Washington, het Nationale Archief van Spanje en het Kupferstichkabinett in Berlijn, evenals prestigieuze buitenlandse museumcollecties van het Sir John Soane’s Museum in Londen tot het Nationale Museum in Krakau. In 1774 wordt molen De Eendracht verkocht aan Maarten Schouten en vervangen door molen De Wever. Waar Jan Jbz Honig vanaf 1780 het bewind voert over De Vergulde Bijkorf, heeft broer Cornelis Jbsz. De Wever onder zijn hoede. Als pakhuizen waren behalve D’Bijkorf, naast het stamhuis van de papierfabrikeurs Honig aan de Lagedijk 100, ook De Baars en Het Weefhuis in gebruik.

Van de 21 bekende exemplaren van de Amerikaanse onafhankelijkheids-verklaring uit 1776 dragen er meerdere een watermerken van Zaanse firma’s. Zo vertonen maar liefst zeven drukken het watermerk van J. HONIG & ZOONEN. Het laatste embleem bestaat uit een posthoorn binnen een bekroonde cartouche met daaronder de bedrijfsnaam. Er zijn elf brieven bekend van president Thomas Jefferson op papier van de firma J HONIG & ZOONEN. Ze dateren van 1788 tot 1803 en dragen een posthoorn dan wel een bijenkorf met oranjeboom. Ook zijn er brieven bekend van de eerste president George Washington uit 1779 op papier van C & J HONIG [BREET] en uit 1781 op papier van J HONIG & ZOONEN, eveneens voorzien van de posthoorn. In december 1792 vervaardigde Arthur Phillip (1738-1814), de eerste gouverneur van de Britse (straf-)kolonie New South Wales [het latere Australië], een stadsplan voor de stad en de haven van Sydney, de hoofdstad van deze Britse kolonie, op papier van de firma J. Honig & Zoonen voorzien van de bijenkorf als watermerk. In 1794 liet de Pools–Litouwse Gemenebest onder leiding van Tadeusz Kościuszko (1746-1817) papiergeld drukken op papier van J. HONIG & ZOONEN. Internationale kunstenaars van naam die hebben gewerkt op papier van deze firma zijn o.m. Francisco Goya y Lucientes (1746–1828), Jacques-Louis David (1748-1825), Sir John Soane (1753-1837) en Karl Friedrich Schinkel (1781-1841).

In 1809 ontving de firma op de 2e Openbare Tentoonstelling van Hollandsche Nationale Vlijt te Amsterdam een eervolle vermelding en in 1825 ontving Jan Jbz. Honig [1792-1867] te Haarlem een zilveren medaille voor dit kwaliteitsproduct. Op 30 juli 1837 werd de firma J(acob) HONIG & ZOONEN door Jan Jbz. Honig [1792-1867], opgesplitst in de firma J(acob) HONIG & ZOON en J(an) HONIG & COMP. Een verzameling riemkappen en papiermonsters met watermerk is bewaard gebleven binnen de Stichting Archief Honig(h). De riemkappen worden beheerd in het Gemeentearchief Zaanstad. Literatuur: Gerrit Jan Honig: Jacob Honig Janszoon Junior 1816-1870 (in: Zaanlandsch Jaarboek 1932), H. Voorn: De papiermolens in de provincie Noord-Holland (Haarlem 1960), Th. en F. Laurentius: Vijftig historische riemkappen (SPN 2015), P. van Leeuwen: Jacob Honig & Zoonen (1765-1837): Papierfabrikeurs tussen Revolte en Restauratie (in: Zaans Erfgoed, jg. Nr. 1. 2016)