Walvis, de

Pelmolen De Walvis te Westzaandam, achtkante bovenkruier. Als papiermolen De Zwarte Walvis werd hij in 1817 van zijn standplaats aan de Westzanerdijk afgebroken. Hij werd als pelmolen herbouwd aan en ten oosten van de Watering, tussen het Blauwe Arendspad en het Blauwepad en werd in 1893 door brand verwoest.

[BRON ZAANWIKI]

_____

Beknopt overzicht

Molen stond in West-Zaandam, aan de Hoge- of Westzanerdijk ten noorden van de dijksloot en ten noorden van de papiermolen De Walrus.

4 belangrijke periodes:
1660 – 1682    grauwpapier
1682 – 1733    wit papier en molen in bezit van familie Huijsduijnen
1733 – 1770     periode onder directie van Jan en Claas de Jong
1770 – 1817    in eigendom van Adriaan Rogge en Comp

1660
Deze nieuwe papiermolen molen werd gebouwd door Pieter Abrahamsz en kreeg het windrecht. Mede-eigenaar was zijn schoonzoon Cornelis Jansz. Mataris, elk voor de helft. Waarschijnlijk was Pieter Pietersz. Papiermaker de gaandehouder.

1668
Cornelis Jansz Mataris, die andere zaken deed, kwam in financiële moeilijkheden, ging failliet waardoor het voortbestaan van de molen in gevaar kwam. Overname van heel deel van Mataris door Pieter Abrahansz ging door zijn overlijden niet door. 

1671
Door curatoren werd de molen aan Jan Outgersz, te Zaandam verkocht voor NLG. 1.000,– die de molen inrichtte voor de fabricage van witpapier. Voor de financiering verkocht hij in 1680 van zijn belang 2/3 parten aan Amsterdamse kooplieden.

1681   
Jan Outgersz overleed. Het 2/3 belang van de Amsterdamse kooplieden kwam via een veiling in handen van de families Gijsen en Huijsduijnen. Via een omweg kwamen zij ook in het bezit van het 1/3 part van de weduwe Outgersz. 

1682  
De molen werd ingericht voor de fabricage van witpapier.

1706   
Door van verschillende partenhouders aandelen over te nemen kwam de molen geheel in eigendom van de familie Huijsduijnen.

1717   
Een opzienbarende gebeurtenis: Tsaar Peter de Grote van Rusland bezocht de molen.

1720   
Claas Cornelisz. Huijsduijnen overleed en eigendom ging over naar verschillende erfgenamen, o.a.  Jannetje Claas Goede en Jan Claasz. de Jong . Onder het beheer van Claas Jong floreerde het bedrijf met de molens De Kruiskerk en De Walvis.

1770   
Claas de Jong ging failliet en de molen kwam in bezit van Adriaan Rogge en Comp.  Hierbij waren familie en ca. 13 belanghebbenden betrokken. 

1816   
Adriaan Rogge overleed. Hij had 323/489 parten en in 1817 werd de molen geveild.
De Walvis werd voor NLG. 11.401,- het eigendom van W. Kuyt. Hij liet de molen afbreken en achter het Blauwe Arendspad (nabij de huidige Texelstraat) herbouwen als pelmolen. Deze pelmolen is in 1893 verbrand.

Deze molen heeft 156 jaar als papiermolen gedraaid.   

Bron: 1000 Zaanse Molens, P. Boorsma 1950/Papiermolens Prov. N-H, H. Voorn 1960/1100 Zaanse Molens, R. Couwenhoven 2015